Dokonać niemożliwego ...


     Dokonać niemożliwego czyli synchronizacja komputera VR3 i V-Plannera

 

 

Na wstępie pragnę oświadczyć, że artykuł ten napisałem na podstawie moich własnych doświadczeń, wiedza, jaka z niego płynie powinna być traktowana jako mój punkt widzenia w tej omawianej kwestii. Decyzję o jej praktycznym wykorzystaniu każdy podejmuje na własną odpowiedzialność.


Wraz z upowszechnieniem się algorytmu VPM i opartego na nim programu do planowania nurkowań dekompresyjnych V-plannera, większość nurków, która rozpoczęła jego stosowanie, a posiadająca komputery nurkowe VR3 firmy DeltaP zaczęła mieć z nimi kłopoty. Problem leży w niekompatybilności algorytmów zastosowanych w V-plannerze i komputerze VR3. W komputerze tym zastosowano algorytm Buhlmanna ZHL-16 oraz dodatkowo głębokie przystanki tzw. deep stops oparte na zasadzie wymyślonej przez Pyle'a.
Poniżej krótkie wyjaśnienie problemu.


Algorytm ZHL-16 Buhlmanna, jest przedstawicielem tzw. algorytmów neohaldanowskich, zakłada długie przystanki dekompresyjne w końcowej (płytkiej fazie) wynurzania, czyli im bliżej jesteśmy powierzchni tym dłuższy przystanek dekompresyjny. To, co podkreślają zwolennicy tego algorytmu to fakt, że został on opracowany na podstawie doświadczeń empirycznych. Wiedza, jaką ostatnio posiadamy na temat powstawania pęcherzyków w głębokiej fazie wynurzania spowodowała dodanie do niego dodatkowych krótkich przystanków, według wzoru, który na własne potrzeby opracował ichtiolog R.Pyle. Te przystanki maja zapobiegać powstawaniu pęcherzyków właśnie w głębokiej wazie wynurzania. Podsumowując algorytm ZHL-16 nastawiony jest na eliminacje tzw. skutków wynurzania z głębokich nurkowań, czyli eliminacji pęcherzyków, jakie w czasie wynurzania powstają. Głębokie przystanki to dodatkowy element, który w założeniu ma zapobiegać powstaniu tych pęcherzyków. Metoda, jaką zastosowano do ich wyliczenia tzw. metoda Pyle'a jest jednak bardzo niedoskonała, przystanki te Pyle opracował na podstawie własnych doświadczeń i tak naprawdę to powinny służyć tylko jemu. Naukowe wyjaśnienie głębokich przystanków opisał E.Baker i wynika z nich m.in., że przystanki Pyle'a w pewnych warunkach działają na niekorzyść wynurzającego się nurka, który je stosuje.


Algorytm VPM to przedstawiciel nowego nurtu podejścia do dekompresji tzw. algorytm pęcherzykowy. Algorytm ten zakłada, ze poprzez odpowiedni system wynurzania zakładający rozpoczęcie dekompresji w głębokiej fazie wynurzania i poprzez stosowanie częstych przystanków dekompresyjnych, których długość stopniowo wzrasta im bliżej powierzchni, częściowo zapobiega i kontroluje się rozwój pęcherzyków. Algorytm ten nie powstał na podstawie doświadczeń empirycznych, jest wynikiem uznania fizycznych zasad powstawania pęcherzyków gazowych w określonych środowiskach, przeobrażonych w postać wzorów matematycznych. Mimo braku doświadczeń empirycznych algorytmy pęcherzykowe są w chwili obecnej, najczęściej stosowanymi w nurkowaniach algorytmami na świecie. To skolei oraz płynące z tego stosowania doświadczenia pozwoliło ich twórcom na dokonywanie modyfikacji zwiększających ich bezpieczeństwo.
Jak wynika z powyższego, algorytmy ten różnią się od siebie w sposób zasadniczy, co ma znakomity wpływ na planowanie nurkowania oraz realizację dekompresji.


Nasuwa się, więc pytanie, czy zakup komputera VR3 można czymś uzasadnić. Oczywiście, że można, podstawowa przewaga każdego komputera nurkowego nad planowaniem przed nurkowaniem polega na tym, że jest on z nami w trakcie nurkowania.

 

Dzięki temu na bieżąco, śledzi szybkość zanurzania i wynurzania, głębokość i wszelkie jej zmiany in plus i in minus. Dane ten na bieżąco są uwzględniane przez algorytm nurkowy w tym wypadku ZHL-16 Buhlmanna z zaimplementowanymi głębokimi przystankami pęcherzykowymi, który na bieżąco modyfikuje plan nurkowy. Komputer jest wielogazowy, pozwala na zaprogramowanie i użycie 10 dowolnych mieszanek gazowych. Gazy te możemy zmieniać pod woda (w komputerze), co uwzględnia algorytm w swoich wyliczeniach. Pominięcie przystanku dekompresyjnego nakazanego przez komputer nie powoduje jego zawieszenia. Działa on dalej, program śledzi nurkowanie, wskazując kolejne przystanki dekompresyjne (pominięty przystanek traktowany jest jak odbyty). Ukazuje się tylko informacja, żebyśmy do dalszego nurkowania użyli tabel dekompresyjnych. Z instrukcji wynika, że producent ostrzega, że po ukazaniu się tego komunikatu nie ma gwarancji, że wskazania komputera są prawidłowe i słusznie, bo niby skąd komputer ma wiedzieć, jaka była przyczyna pominięcia przystanku dekompresyjnego.


Reasumując, z uwagi na uważany przeze mnie za przestarzały algorytm zastosowany w tym komputerze, nie poleciłbym go jako podstawowe narzędzie do głębokich nurkowań, uważam jednak, że idealnie nadaje się do stosowanie jako tzw. backup. . Oczywiście można stosować inne rozwiązania, w postaci zwykłego miernika głębokości (np. Digitala) oraz na bieżąco przeliczać przystanki analizując zastaną sytuację. Konia z rzędem jednak temu, kto zrobi to poprawniej od komputera,  w sytuacji, w której w trakcie powrotu z 75m po dość długim pobycie dennym na 50m partner traci jeden z gazów deco, dodatkowo mamy sytuację awaryjną polegającą na ratowaniu opadającego partnera w skomplikowanym otoczeniu. Temperatura otoczenia 3st. widoczność tylko za pomocą latarki. To opis autentycznej sytuacji jak zdarzyła mi się ponad rok temu i zakończyła się bez szwanku dla mnie i partnera.

 

Inspiracja:

             
Przy planowaniu nurkowań bardzo zależało mi na tym, aby, nie wprowadzać komputera w stan "Use table". Rozwiązaniem była taka synchronizacja planu i komputera, aby w każdej fazie nurkowania komputer mógł zastąpić plan tabliczkowy, bez żadnych wcześniej opisanych komunikatów. Pozwalały na takie rozwiązania, możliwości V-plannera, którego używam. Metodę tą z powodzenie stosuję od ponad roku i ani razu nie zobaczyłem napisu "Use table"


Pierwsza faza planowania


W pierwszej fazie ustalamy parametry nurkowania, (oczywiście pomijam tu cały mechanizm samego planowania nurkowania). Dla potrzeb tego artykułu wybrałem standardowe nurkowanie, których odbyłem kilka w tym roku na głębokość 75m. Ustalamy standardową szybkość wynurzania 9m/min Ustalamy niezbędne gazy tj.:


gaz travel 26/17 (26% tlenu i 17% helu),
gaz denny-bottom 17/50 (17%tlenu i 50% helu)
gazy deco 26/17(26% tlenu i 17% helu)
gaz deco nitroks 50 (50% tlenu)
zakładamy konserwatyzm 3,
ustalamy algorytm VPM-B/E
wprowadzamy wszystkie te informacje do V-plannera.

W efekcie otrzymujemy plan nurkowania.

 

Tab.1

V-Planner 3,75 by Ross Hemingway,
VPM code by Erik C. Baker.

Model dekompresji:  VPM - B/E

PLAN NURKOWY
Konserwatyzm = + 3

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zanurz. do               20m                          (1)         Triox 26/17            15m/min zanurz.
Zanurz. do               30m                          (2)         Triox 26/17            15m/min zanurz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poziom                    30m           0:00        (2)          Triox 26/17            1,01  ppO2,  19m ead,  23m end

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zanurz. do               60m                          (4)         Trimix 17/50          15m/min zanurz.
Zanurz. do               75m                          (5)         Trimix 17/50          15m/min zanurz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poziom                    75m         12:00      (17)         Trimix 17/50          1,40  ppO2,  25m ead,  32m end

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wynurz.do              49m                         (19)         Trimix 17/50          -9m/min wynurz.
Wynurz.do              48m                         (20)         Trimix 17/50          -9m/min wynurz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Przyst. na                48m           1:00       (21)         Triox 26/17            1,47  ppO2,  32m ead,  38m end
Przyst. na                45m           1:00       (22)         Triox 26/17            1,39  ppO2,  30m ead,  36m end
Przyst. na                42m           1:00       (23)         Triox 26/17            1,32  ppO2,  27m ead,  33m end
Przyst. na                39m           1:00       (24)         Triox 26/17            1,24  ppO2,  25m ead,  31m end
Przyst. na                36m           1:00       (25)         Triox 26/17            1,17  ppO2,  23m ead,  28m end
Przyst. na                33m           1:00       (26)         Triox 26/17            1,09  ppO2,  21m ead,  26m end
Przyst. na                30m           1:00       (27)         Triox 26/17            1,01  ppO2,  19m ead,  23m end
Przyst. na                27m           1:00       (28)         Triox 26/17            0,94  ppO2,  17m ead,  21m end
Przyst. na                24m           1:00       (29)         Triox 26/17            0,86  ppO2,  14m ead,  18m end

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Przyst. na                21m           1:00       (30)         Nitrox 50                1,52  ppO2,  9m ead
Przyst. na                18m           2:00       (32)         Nitrox 50                1,37  ppO2,  8m ead
Przyst. na                15m           3:00       (35)         Nitrox 50                1,23  ppO2,  6m ead
Przyst. na                12m           4:00       (39)         Nitrox 50                1,08  ppO2,  4m ead
Przyst. na                  9m           5:00       (44)         Nitrox 50                0,94  ppO2,  2m ead
Przyst. na                  6m           9:00       (53)         Nitrox 50                0,79  ppO2,  0m ead
Przyst. na                  3m         15:00       (68)         Nitrox 50                0,65  ppO2,  0m ead

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Powierzchnia                                           (71)         Nitrox 50                      -1m/min wynurz.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Początek wysycania na  55,4m

OTU's tego planu: 69
CNS Total: 26,2%

 

Z planu tego wynika, że zanurzamy się na 75m, początek wynurzania rozpoczyna się w 17 minucie. Początek odsycania tkanek nastąpi na 55,4m. Pierwszy przystanek dekompresyjny odbędziemy na 48m, będzie trwał 1 minutę i ten przystanek opuścimy w 21 minucie, kolejne przystanki będą następowały, co 3 metry kilka kolejnych będzie trwało 1 minutę następne po kilka minut. Całe nurkowanie będzie trwało 71 minut. OTU tego planu wyniesie 69, CNS ogółem 26,2%

 

Druga faza planowania


Teraz ten sam plan nurkowy musimy wykonać przy pomocy komputera VR3.
Aby to zrobić należy skorzystać, z programu dekompresyjnego Proplaner, który został dołączony na CD do naszego komputera. Jest to tzw. "dosowa" wersja programu zaimplementowanego do komputera VR3.
Najpierw wprowadzamy gazy, jakie będziemy używać w trakcie nurkowania, określamy wskaźnik bezpieczeństwa na "0" i otrzymujemy plan nurkowania.

 

Tab.2

Dive number:1  

Safety factor=0%   

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Depth1=  30msw:  00mins 26%O2 17%He  Run Time=   2mins
Depth2=  75msw:  12mins 17%O2 50%He  Run Time= 17mins

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DIVE 1 DECOMPRESSION REQUIREMENTS           
Stop=  49msw:    2mins  17%O2  50%He  Run Time= 21mins
Stop=  36msw:    2mins  26%O2  17%He  Run Time= 25mins
Stop=  29msw:    2mins  26%O2  17%He  Run Time= 28mins
Stop=  24msw:    1mins  26%O2  17%He  Run Time= 29mins
Stop=  21msw:    1mins  50%O2    0%He  Run Time= 30mins
Stop=  18msw:    1mins  50%O2    0%He  Run Time= 32mins
Stop=  15msw:    1mins  50%O2    0%He  Run Time= 33mins
Stop=  12msw:    5mins  50%O2    0%He  Run Time= 38mins
Stop=    9msw:    7mins  50%O2    0%He  Run Time= 46mins
Stop=    6msw:  13mins  50%O2    0%He  Run Time= 59mins
Stop=    3msw:  26mins  50%O2    0%He  Run Time= 85mins

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Total time to surface=69mins              
CNS exposure= 29%                          
Max PPO2=1.55bar  OTUtotal=84

 

Tak "widzi" to nurkowanie komputer VR3. Z planu tego wynika, że również nurkujemy na 75 metrów, wynurzamy się w 17 minucie. Niestety tu podobieństwa się kończą.


Pierwszy przystanek wypada na 49m, będzie trwał 2 minuty ten przystanek opuścimy w 21 minucie, następny na 36m i też będzie trwał 2 minuty, kolejny na 29m również dwie minuty. OTU w trakcie tego nurkowania wyniesie 84, CNS ogółem 29%. Czas całego nurkowania 86 minut.
Wyobraźmy sobie, że nurkujemy wg V-plannera, pierwszy przystanek wypada nam na 48 m i ma trwać 1 minutę, zgodnie z komputerem pierwszy przystanek i to 2 minutowy wypada na 49 metrach. Pomijamy go wynurzając się na 48m. Po minucie ruszmy w górę a nasz VR3 generuje komunikat "Use table". Zgodnie z instrukcją pozostaje nam wiara w poprawność wyliczeń komputera.

 

Faza trzecia planowania


Tak więc wiemy już jak "widzi to nurkowanie" komputer i gdzie są różnice w przystankach dekompresyjnych. Mając tą wiedzę przystępujemy do synchronizacji.


W V-plannerze w zakładce konfiguracja, wchodzimy do okienka szybkość wynurzania i wpisujemy przedział głębokości od 49m do 48m i szybkość spowalniamy do 5m/min. Szybkość dobieramy do konkretnego planu, w tym przypadku chodzi o to, że jak przyjdziemy na głębokość 49m to do 48 m podróżujemy 2 minuty i możemy odejść z tego przystanku w 21 minucie, czyli tak jak chciał v-planner. W praktyce to wygląda tak, że komputer zatrzymuje nas na głębokości 49m po minucie możemy podnieść się o 1 metr, czyli jesteśmy na 48 metrach, po drugiej minucie ruszmy na kolejny przystanek.

 
Kolejny przystanek zgodnie z VR3 mamy na 36 metrach, ale wcześniej są przystanki zgodne z v-plannerem, więc w konfiguracji ponownie zmieniamy szybkość wynurzenia w taki sposób, aby odbyć zaplanowane przystanki i po odbyciu przystanku 2 minutowego na 36 metrach wyjść z niego o czasie zgodnym z v-plannerem. W tym przypadku ustalamy szybkość wynurzania w zakresie  48-36m na 5m/min. Kolejny deep stop zgodnie z VR3 jest na 29metrach mamy z niego odejść w 28 minucie. Aby tego dokonać w przedziale 26-29metrów zwalniamy wynurzanie do 3 m/min. Na planie przystanków tych nie ma, ale czas na ich wykonanie jest. Następne przystanki robimy już normalnie szybkość wynurzania  wraca do 9 m/min. Następnie przewagę zyskuje V-planner to znaczy tutaj przystanki są później komputer przestaje być problemem. Nurkowanie kończy się w czasie planowanym pierwotnie, czyli 71 minucie.

 

Tab. 3

V-Planner 3,75 by Ross Hemingway,
VPM code by Erik C. Baker.

Model dekompresji:  VPM - B/E

PLAN NURKOWY
Konserwatyzm = + 3

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zanurz. do               20m                           (1)        Triox 26/17            15m/min zanurz.
Zanurz. do               30m                           (2)        Triox 26/17            15m/min zanurz.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poziom                    30m           0:00         (2)        Triox 26/17            1,01  ppO2,  19m ead,  23m end

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zanurz. do               60m                           (4)        Trimix 17/50          15m/min zanurz.
Zanurz. do               75m                           (5)        Trimix 17/50          15m/min zanurz.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Poziom                    75m         12:00       (17)        Trimix 17/50          1,40  ppO2,  25m ead,  32m end

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wynurz.do              49m                         (19)         Trimix 17/50          -9m/min wynurz.
Wynurz.do              48m                         (20)         Trimix 17/50          -5m/min wynurz.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Przyst. na                48m           0:55       (21)         Triox 26/17            1,47  ppO2,  32m ead,  38m end
Przyst. na                45m           1:00       (22)         Triox 26/17            1,39  ppO2,  30m ead,  36m end
Przyst. na                42m           1:00       (23)         Triox 26/17            1,32  ppO2,  27m ead,  33m end
Przyst. na                39m           1:00       (24)         Triox 26/17            1,24  ppO2,  25m ead,  31m end
Przyst. na                36m           1:00       (25)         Triox 26/17            1,17  ppO2,  23m ead,  28m end
Przyst. na                24m           1:00       (29)         Triox 26/17            0,86  ppO2,  14m ead,  18m end
Przyst. na                21m           2:00       (31)         Nitrox 50                1,52  ppO2,  9m ead
Przyst. na                18m           2:00       (33)         Nitrox 50                1,37  ppO2,  8m ead
Przyst. na                15m           3:00       (36)         Nitrox 50                1,23  ppO2,  6m ead
Przyst. na                12m           4:00       (39)         Nitrox 50                1,08  ppO2,  4m ead
Przyst. na                  9m           5:00       (44)         Nitrox 50                0,94  ppO2,  2m ead
Przyst. na                  6m           9:00       (53)         Nitrox 50                0,79  ppO2,  0m ead
Przyst. na                  3m         15:00       (68)         Nitrox 50                0,65  ppO2,  0m ead

------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Powierzchnia                                           (71)         Nitrox 50                      -1m/min wynurz.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Początek wysycania na  55,4m

OTU's tego planu: 69
CNS Total: 26,2%


Jak widać podstawowe założenia planu zostały zachowane, zanurzamy się na 75m, początek wynurzania rozpoczyna się w 17 minucie. Początek odsycania tkanek nastąpi na 55,4m. Pierwszy przystanek odbędziemy na 49 i 48m i opuścimy go w 21 minucie, kolejne przystanki będą następowały co 3 metry. Wszystkie zostaną zachowane jeżeli w trakcie zatrzyma nas przystanek wygenerowany przez komputer plan uwzględnia ten czas. Reszta parametrów pozostaje identyczna - całe nurkowanie będzie trwało 71 minut. OTU tego planu wyniesie 69, CNS ogółem 26,3%.


 

 

autor: Jacek "Fother" Klajn